GN 417 inavyozidisha maswali Nanjilinji A

>Wanakijiji wahofia miujiza ya Msitu wa Mbumbila kupotea

 Ofisi ya Kijiji cha Nanjilinji A wilayani Kilwa mkoani Lindi ambayo imejemgwa kwa shilingi milioni 70 fedha kutoka Msitu wa Mbumbila ikiwa ni mafanikio ya USMJ.

Mkuu wa Wilaya ya Kilwa mkoani Lindi, Christopher Ngubiagai, akizungumza na waandishi wa habari (hawapo pichani) kuhusu manufaa ya USMJ katika vijiji vyake 13.

Katibu wa Kamati ya Maliasili Kijiji cha Nanjilinji A wilayani Kilwa mkoani Lindi akitoa taarifa ya miaka minne ya kijiji hicho kuhusu manufaa ya USMJ kwa waandishi wa habari.

Mkazi wa Kijiji cha Nanjilinji A wilayani Kilwa mkoani Lindi, Mosi Yassin, akieleza kwa waandishi wa habari alivyonufaika na shilingi 50,000 ya wakati anaenda kujifungua fedha zinatokana na USMJ.

 

 

NA SULEIMAN MSUYA

SHERIA ya Misitu ya mwaka  2002, Sheria ya Ardhi ya Vijiji ya mwaka 1999, Sheria ya Serikali za Mitaa (Mamlaka za Wilaya) ya mwaka 1982 (na marekebisho yake), Kanuni za Misitu (uzalishaji wa mkaa, usafirishaji na uuzaji) ya mwaka 2006 na Kanuni za Misitu za mwaka 2004 ni moja ya nguzo muhimu katika ulinzi na usimamizi wa rasilimali misitu nchini.

Misitu ni mkusanyiko wa miti mbalimbali ya asili na isiyo asili ambayo ipo katika maeneo ya mijini na vijijini ambayo huchangia upatikanaji wa hewa safi, mvua, mazingira bora na mengine mengi.

Mnamo Mei 24, 2019, Serikali ya Tanzania ilipitisha Kanuni za Misitu za (Utumiaji endelevu wa magogo, mbao, fito, nguzo au mkaa) za mwaka 2019, Tangazo la Serikali la 417.

Tangazo hilo la Serikali (GN 417), pamoja na kuonesha nia njema katika dhana nzima ya kuhakikisha misitu inakuwa endelevu kwa upande mwingine linaonekana kuenda kuuwa dhana nzima ya Usimamizi Shirikishi wa Misitu Jamii (USMJ) na Biashara ya Endelevu ya Mazao ya Misitu (FBE) hasa vijijini.

Kuna wasiwasi unaojitokeza kuhusu madhara ya kanuni hizi kwa Usimamizi Shirikishi wa Misitu ya Jamii. Kusudi la Makala hii ni kuonyesha kwa muhtasari mabadiliko yaliyoletwa na Kanuni hizi na kuainisha athari zitakazojitokeza kwa USM hasa vijijini.

Wasiwasi wa kanuni hizo mpya unaoneshwa na wanavijiji na halmashauri ambazo zinazingatia dhana ya USMJ na kuifanya rasilimali misitu kuwa na matokeo chanya kwa vijiji, wanavijiji na halmashauri kwa ujumla.

Kanuni hizi zinatofautiana na Sheria ya Misitu na Kanuni zingine zilizopita kwa namna mbalimbali zifuatazo kwa kuhamisha wajibu wa kuandaa mipango ya uvunaji katika Misitu ya Hifadhi za vijiji kutoka kwa Halmashauri ya kijiji kwenda kwa Mkurugenzi wa Misitu.

Mabadiliko hayo yanapingana na Sheria ya Misitu ya mwaka 2002 ambayo inatamka kwamba halmashauri za vijiji zina wajibu wa kuandaa mipango ya usimamizi wa misitu ya hifadhi za vijiji.

“Hii inajumuisha kupanga kwa ajili ya uvunaji na matumizi endelevu kwenye hifadhi ya misitu ya vijiji. Haki ya halmashauri za vijiji kuamua juu ya namna ya kusimamia ardhi ya vijiji na misitu iliyoko kwenye ardhi ya vijiji imeelezwa katika Sheria ya Ardhi ya Vijiji ya mwaka 1999 na Sheria ya Serikali za Mitaa (Mamlaka ya Wilaya) ya mwaka 1982.

Kanuni za mwaka 2019 zinahamisha wajibu wa kuandaa mipango ya uvunaji katika ardhi za vijiji kwa Mkurugenzi wa Misitu.

Pia mamlaka ya kufanya maamuzi juu ya utumiaji wa misitu iliyoko kwenye ardhi za vijiji yametolewa kutoka kwa halmashauri ya kijiji na kupewa Mkurugenzi wa Misitu,”.

Kanuni hizi zinakinzana na kwenda kinyume na ‘Sheria mama’ Sheria ya Misitu ambayo inatoa mamlaka ya kufanya maamuzi kwa halmashauri za vijiji.

Kanuni hizi zimeenda kinyume na Sheria ya Ardhi za Vijiji ya mwaka 1999 ambayo pia inatoa mamlaka ya kufanya maamuzi juu ya usimamizi wa ardhi za vijiji kwa halmashauri za vijiji.

Kanuni hizi zinaenda kinyume na Sheria ya Serikali za Mitaa (Mamlaka ya Wilaya) ya mwaka 1982 ambayo inatoa haki kwa halmashauri za vijiji kupitisha sheria ndogo za mambo yote na shughuli zote ndani ya kijiji.

Kanuni hizi pia zinakinzana na Sera ya Taifa ya Misitu amabyo inabainisha usimamizi shirikishi wa Misitu kama nyenzo ya kisera kwa ajili ya usimamizi wa misitu iliyoko kwenye ardhi za vijiji.

Aidha, uamuzi wa kuhamisha wajibu wa kutoa vibali vya uvunaji kwenye misitu ya hifadhi za vijiji kutoka kwa halmashauri ya vijiji kwenda kwa Kamati ya Wilaya ya Uvunaji wa Mazao ya Misitu.

Sheria ya Misitu ya mwaka 2002 inatamka kwamba halmashauri za vijiji zinawajibu wa kusimamia misitu ya hifadhi iliyoko kwenye ardhi za vijiji.Hii ni pamoja na kutoa vibali vya uvunaji katika Hifadhi za Misitu iliyoko kwenye ardhi za vijiji.

Kanuni za mwaka 2019 zinahamisha wajibu wa kutoa vibali vya uvunaji katika misitu ya hifadhi iliyoko kwenye ardhi za vijiji (na katika ardhi yote ya vijiji) kwa Kamati ya Wilaya ya Uvunaji wa Mazao ya Misitu.

Pia yapo mabadiliko mengine ya kikanuni ambayo kwa ujumla wake yanapelekea wakati mgumu kwa vijiji, wanavijiji na halmashauri ambazo zinamiliki misitu kuwa katika wakati mgumu wa kuamini dhana ya USMJ kuendelea.

Taarifa za mabadiliko ya kanuni yaani GN 417 yanawatia hofu wanakijiji na viongozi wa Kijiji cha Nanjilinji A, Kata ya Nanjilinji Tarafa ya Nanjilinji wilayani Kilwa mkoani Lindi ambao wanaamini USMJ na FBE imesababisha kutokea miujiza ya kiuchumi, huduma za jamii na maendeleo kijijini kwao.

VIONGOZI, WANAKIJIJI  NANJILINJI

Ofisa Mtendaji wa Kijiji cha Nanjilinji A, Muhidini Mkunguru anasema kijiji chake kina watu 3,303 kaya 892 ambapo USMJ na FBE imeanza 2012 kwa mara ya kwanza kupitia Shirika la Kuhifadhi Mpingo na Maendeleo (MCDI).

Anasema ujio wa MCDI ulikutana na changamoto nyingi kwa wananchi kukosa imani na wageni hao wakiamini kuwa ni matapele lakini elimu ilivyotolewa walikubali na kuwaruhusu kufanya kazi ambapo sasa kuna manufaaa makubwa.

“MCDI wamekuja hapa tulikuwa tunakusanya mapato kwa mawaka yasiyozidi shilingi milioni 30 lakini kwa sasa tunaingia zaidi ya shilingi milioni 100 huu ni muujiza unaotoka Msitu wa Mbumbila,” anasema

Mkunguru anasema miujiza ya Misitu wa Mbumbila umefanikisha ujenzi wa shule ya msingi, nyumba ya mwalimu, ofisi ya kijjiji yenye thamani ya shilingi milioni 70, nyumba ya kulala wageni yenye thamani shilingi milioni 107, wanafunzi zaidi ya 400 waliofaulu wamepatiwa shilingi laki moja kila mmoja, wakina mama wajawazito wanapatiwa shilingi 50,000 wakikaribia kujifungua jambo ambalo linaweza kutoweka kupitia GN 417.

“Ninavyosema Msitu wa Mbumbila ni muujiza ndani ya Kijiji cha Nanjilinji A namaanisha miujiza kweli kwani zaidi ya milioni 850 zimepatikana na hili limetimia baada ya kupatiwa elimu ya USMJ, FBE na MCDI huko nyuma hatukuona Serikali Kuu ikirejesha faida kwa vijiji ndio maana nasema siwezi kuunga mkono hiyo GN mpya kama haitakuja kwa mfumo huu,” anasema.

Mtendaji huyo anasema iwapo Serikali itakuja na wazo la kuhamishia usimamizi wa misitu Serikali kuna huduma nyingi zitakwama lakini pia misitu haitakuwa salama.

“Hapa tunashuhudia misitu ambayo ipo chini ya TFS inaharibiwa na hakuna hatua muhimu zinachukuliwa hivyo ni vema Serikali ikatafakari vema kanuni zake mpya ili misitu iweze kuwa endelevu,” anasema.

Mwenyekiti wa Kijiji cha Nanjilinji A, Mohammed Mussa anasema amani na maendeleo ambayo yanapatikana kijijini kwao imetokana na miujiza ya Msitu wa Mbumbila baada ya wanakijiji kuelewa maana ya USMJ na FBE.

Mussa anasema USMJ na FBE kupitia MCDI imesadia kupunguza migogoro ambayo ilikuwa inatokea kati ya walinzi wa misitu, wafugaji na wakulima.

“Mimi kama kiongozi wakuchaguliwa na wananchi nimekuwa nikitekeleza majukumu yangu na wananchi bila itikadi za  kidini, siasa, kabila na rangi kwa kuwa  maendeleo yanaonekana na kichocheo kikubwa ni USMJ na FBE,” anasema.

Katibu wa Kamati ya Maliasili Kijiji cha Nanjilinji A, Said Bakari anasema ubora na uendelevu wa misitu umechangiwa na jamii kuamua kuulinda kwa nguvu zote hivyo kutoa angalizo kwa Serikali kujirishidha kabla haijafanya maamuzi yoyote.

“Kila mwananchi ni mlinzi wa msitu na sababu kubwa ni zawadi ya shilingi 100,000 kwa yoyote ambaye atatoa taarifa za uharibifu unaofanywa jambo ambalo TFS wameshindwa kulifanya kwa asilimia kubwa,” anasema.

Anasema iwapo Serikali inaona hiyo ndiyo njia sahihi ya kurejesha usimamizi katika ngazi ya Serikali Kuu hawawezi kuzuia kwani hayo ni mamlaka yao ila athari za mazingira, uchumi, maendeleo na jamii zitatokea.

Naye Mosi Yassin anasema miujiza mingine ya Msitu wa Mbumbila katika USMJ na FBE ni kumfanya mama aone mimba ni fursa na sio kwani Nanjilinji A kijiji kizima kinahusika na mimba hiyo jambo ambalo haliwezi kufanywa na Serikali.

“Hapa kwetu kupitia Msitu wa Mbumbila tunafurahia ndoa na kuzaa watoto kwani huko zamani hatukupata huduma hii ya kupewa shilingi 50,000 wakati wa kujifungua, yaani Nanjilinji uzazi salama ni shirikishi na msingi mkubwa ni USMJ na FBE kupitia elimu ya MCDI,” anasema

DFO KILWA

Kwa upande wake Ofisa Misitu Msaidizi wa Wilaya ya Kilwa Achsah Ezekiel anasema USMJ na FBE imeweza kuchochea uendelevu wa misitu katika vijiji husika hivyo Serikali Kuu kuja na mtazamo wa kurejesha usimamizi katika ngazi ya kitaifa ni hatari kwa kuwa hakuna rasilimali za kutosha za kusimamia misitu.

“Mfano Kijiji cha Nanjilinji A ambacho kimeamua kusimamia misitu kwa dhana ya shirikishi kuna huduma za kijamii na miradi ya maendeleo imetekelezwa huku USM ikionekana ndani ya msitu jambo ambalo Serikali Kuu haitaweza,” anasema.

Ezekiel anasema iwapo Serikali inataka kuja na kanuni ambazo zitajerejesha mamlaka ya USMJ Serikali Kuu ni vema ikajikita katika elimu zaidi ili haya ambayo yanaonekana sasa yawe endelevu.

“Vijiji kama vya Liwiti, Likawage, Kikole, Ngea, Mchakama, Kipitimbi, Nanjilinji na vingine vimetekeleza USMJ na FBE mabadiliko ni makubwa ya kiuhifadhi,” anasema.

TFS KILWA

Mhifadhi wa Misitu wa TFS Kilwa, Abbas Ntandu anasema ufanisi wa TFS unahitaji kufanyakazi na wanavijiji ili kuziba pengo la watumishi hali ambayo inawasaidia kupata taarifa mapema za uharibifu.

Anasema hoja ya kurejesha usimamizi wa misitu Serikali Kuu inaweza kuharibu misitu au kuboresha iwapo mambo ya msingi hayatazingatiwa.

Mhifadhi huyo anasema kinachohitajika ni kuwa na taasisi moja ambayo itaweza kusimamia rasilimali hiyo kwa pamoja kwa kuangalia maslahi ya wananchi   na nchi.

“Ni sisi kutoa elimu tukiwa wamoja tofauti na ilivyo sasa ambapo kunaonekana kuwa kila mtu anapigania eneo lake huku elimu kwa wananchi ikiwa bado haijafika,” anasema.

Ntandu anasema dhana hiyo haihitaji kuwanyang’anya wanavijiji bali ni kuangalia namna kila mwananchi anaweza kunufaika na rasilimali misitu na hayo yote yatatoa matokeo chanya kama elimu itatolewa.

MCDI

Akizungumzia GN hiyo na dhana ya USMJ na FBE, Meneja Uthibitishaji Misitu wa MCDI, Glory Masao anasema wanavijiji wenye misitu wameonesha moyo wa kuilinda baada ya kunufaika hivyo kutaka kuhamisha mamlaka kunaweza kuchangia uharibifu.

“Sisi tumeamua kutoa elimu na kuonesha namna jamii inavyoweza kulinda rasilimali zake pale inaponufaika hivyo Serikali ikija na wazo jingine hatuna budi kufuata lakini lazima tuwe na hofu ya uendelevu,” anasema.

DAS KILWA

Katibu Tawala (DAS) Wilaya ya Kilwa, Haji Balozi anasema wilaya hiyo ambayo ina vitongoji 351vijiji 90, kata 23 ila vijiji vichache ambavyo vimejikita katika USMJ na FBE vimeonesha athari chanya ya kuwepo mfumo huo wa usimamizi wa misitu shirikishi.

Balozi anasema miujiza inayotekea Kilwa kupitia misitu inapaswa kuambukizwa kila wilaya ambapo vijiji vyake vinarasilimali misitu na sio kufikiria kurejesha Serikali Kuu.

“Inawezeka lengo la Serikali ni zuri lakini inatakiwa kutafakari kwa kina kwani mfumo wa USMJ na FBE sisi kama sehemu ya wawakilishi wa Serikali tunaona unafaa kinachohitajika ni maboesho ambayo yataweza kuleta tija zaidi,” anasema.

DAS Balozi anasema dhana ya USMJ na FBE imechochea kuwepo mifumo sahihi ya kiungozi kwenye vijiji vyenye misitu hivyo ni Imani yake kama angeona Serikali inakuja na mawazo ya kuiboresha zaidi na sio kuja na kanuni ambazo zinaweza kuchochea uharibifu.

DED KILWA

“Hatuombei hili la uchukuaji usimamizi wa misitu ya vijiji litokee kwani sisi Kilwa tunatambua faida yake,” hayo ni maneno ya Mkurugenzi wa Halmashauri ya Kilwa Renatus Mchau wakati akizungumza na mwandishi sa Makala hii ofisi kake.

Mchau anasema pamoja na changamoto ambazo zipo USMJ na FBE imechochea maendeleo na uhifadhi kwa asilimia kubwa tofauti na zamani ambapo misitu yote ilikuwa inasimamiwa na Serikali Kuu.

“Ni wapi utaenda ukute misitu imetumika kujenga ofisi ya kijiji boa kuliko hii ya kwangu, nyumz ya kulala wageni, shule, wazazi kupewa fedha za kujifungulia na watoto kununuliwa sare za shule narudia bila USMJ na FBE ni ngumu kuona vitu kama hivi,”anasema.

DC KILWA

Mkuu wa Wilaya ya Kilwa, Chritopher Ngubiagai anasema Kilwa ina misitu ya asili yenye ukubwa wa hekta 600,000 na kilimo hekta 300,000 hivyo dhana ya usimamizi shiriki ndio inaweza kuifanya misitu hiyo kuwa endelevu.

Ngubiagai anasema vijiji 13 ambavyo vipo kwenye miradi mbalimbali ikiwemo ya MCDI vimekuwa na matokeo chanya ya USMJ hivyo ni jukumu la Serikali kuu kuendeleza dhana hiyo ambayo ina manufaa ya kiuchumi, kijamii na maendeleo.

“Mimi naona anguko la kichumi, kijamii, maendeleo na mazingira iwapo USMJ na FBE itatoka kwa vijiji na kuhamia Serikali Kuu kwani huu uendelevu wa misitu ambao tunaringia Kilwa umtokana na jamii kunfaika na misitu yake kinyume na hapo ni janga,” anasema.

Ngubiagai anasema kinachoweza kutokea baada ya vijiji kukosa mamlaka kupitia hiyo kanuni mpya ni kuongezeka kwa gharama za usimamizi na faida kuwa ndogo jambo ambalo halipendezi.

“Kwa sasa wananchi wanachukulia misitu hiyo ni mali yao, hivyo wana uchungu nao na hali hiyo imejengwa na wadau kama MCDI, TFS, Mtandao wa Jamii waUsimamizi wa Misitu Tanzania (MJUMITA), Shirika la Kuhifadhi Misitu Tanzania (TFCG), Shirika la Kuendeleza Nishati Tanzania (TaTADO), hamashauri na wengine wengi,” anasema.

TFS

Akijibu maswali kuhusu namna gani TFS inafuika USMJ na FBE, Kamishna Mhifadhi Misitu, Profesa Do Santos Silayo anasema katika kuhakiksha msitu inalindwa vizuri ushiriki wa wananchi wanaoishi  kuzunguka misitu ni wa umuhimu  mkubwa. 

Anasema hata hivyo ili wananchi washiriki katika uhifadhi wa misitu hiyo   wanapaswa kuona faida kutoka katika misitu hiyo wanayoshiriki kuitunza.  

“Misitu ina faida nyingi zikiwepo  za moja kwa moja zinazohusu kuvuna miti lakini pia zipo za kimazingira ikiwapo uhifadhi wa  vyanzo vya maji, ufugaji wa nyuki na utunzaji wa hali ya hewa.

Moja ya mkakati ambao TFS inatumia kuwashirikisha wananchi  kwanza  ni kutoa elimu kwa wananchi  ili waelewe  kuwa faida za misitu zipo nyingi na  sio  mbao na mkaa tu. Hii huwafanya waone fursa nyingine zinazoweza kupatikana ikiwa misitu inayowazunguka itatunzwa vizuri,” anasema.

Prof. Silayo anasema baadhi ya fursa ambazo TFS imewezesha wananchi ni pamoja na ufugaji wa nyuki. Pia TFS imekuwa ikitoa misaada mbalimbali kwa  vijiji hivyo ikiwa  ni pamoja na kuvisaidia vijiji kuandaa mipango ya matumizi bora ya ardhi na   kutenga misitu  ya vijiji.

Aidha, anasema TFS imekua ikigawa miche bure kwa wananchi ili waanzishe mashamba au vijishamba vidigo vidogo vya miti inayokua haraka kwa lengo la  kujipatia kipato na mahitaji mengine ya mazao ya misitu lakini pia kupunguza matumizi ya mazao ya misitu kutoka misitu ya asili.

“TFS inaamini kuwa ushiriki wa wananchi kupitia  kamati za maliasili za vijiji  ni muhimu sana katika kulinda misitu ikiwa zitaelimishwa na kuratibiwa vizuri. Kamati hizi  zinaweza kwa kiasi kikubwa kulinda misitu iliyoko karibu na vijiji vyao.

Suala muhimu ni elimu na uwazi  kwa kuwashirikisha  ipasavyo katika maamuzi na hasa  kuhusu  faida zitokazo na misitu wanyopaswa kuilinda. Kwa misitu inayoruhusu uvunaji wananchi wanaweza kupata faida za moja kwa moja kutokana na mazao yanayovunwa,” anasisitiza.

Kamishna huyo anasema hata hivyo tatizo kubwa ni ushirikishwaji katika misitu isiyoruhusu uvunaji misitu ambayo  ni kwa ajili ya uhifadhi wa mazingira. Katika misitu hii ushirikishwaji umeimarishwa kwa  kusaidia wananchi kuanzisha miradi mbadala ya kiuchumi  kama ufugaji wa nyuki juhudi ambazo zimeonyesha mafanikio katika  kuhifadhi misitu hiyo.

Kuhusu kanuni namba 417 kuonekana kuondoa mamlaka kwa vijiji katika mchakato wa kuvuna Silayo anasema kwa mujibu wa sheria ya misitu mkurugenzi wa misitu amepewa malaka kusimamia msitu yote hapa nchini.

“Tangazo la serikali Na 417 kama mwenyewe ulivyosema  linalenga kuboresha usimamizi na uendeleza wa misitu kwa kusisitiza umuhimu wa kuwa  wa mipango ya usimamizi misitu na kuzuia uvunaji holelal wa misitu.

Kwa mamlaka aliyopewa kwa mujibu wa sheria mkurugenzi  wa misitu anapaswa kuidhinisha mipango ya uvunaji ambayo itakuwa imeandaliwa na wamiliki wa msitu sharia kanuni na miongozo,” anasema.

Anasema kwa kuhakikisha kuwa mipango hiyo inafuata mwongozo kuapelekea kuwepo kwa uvunaji wa mazao ya misitu  wananchi na wamiliki hawapaswi kuwa na woga kwani mkurugenzi anaizinisha  mipango ya usimamizi wa misitu kuhakikisha inakidhi matakwa ya kisheria unazingatia muongozo kabla  ya kuruhusu uvunaji.

“Wajibu huu hauwapokonyi wananchi malaka ya matumizi ya msitu wao bali unawataka watimize wajibu wao wa kuhakikisha  kuwa uvunaji unakuwa endelevu,” anasisitiza.  

Pia anaongeza kuwa USMJ na Ushirikishwaji wa Wanavijiji katika Usimamizi wa Misitu (JFM) hutumika katika mazingira tofauti ambapo CBFM inatumika kwa misitu ya vijiji ambayo haimilikiwi na serikali, wakati  JFM hutumika katika misitu ya serikali ambapo mmiliki ambye ni serikali huingia makubaliano na vijiji vinavyozunguka msitu huo kusimamia msitu kwa Pamoja.

“Hivyo mifumo yote ni sahihi kama ikisimamiwa vizuri katika mazingira yake. Hata hivyo CBFM imevutia vijiji vingi zaidi kwa kuwa inatumika katika misitu inayomilikiwa na vijiji vyenyewe  na inasaidia kuhifadhi na kuendeleza  uhifadhi wa misitu katika maeneo ya vijiji ambayo yalikuwa yana  changamoto  ya usimamizi kwa kuwa yalikuwa hayana kinga ya kisheria kama hifadhi.

Kwa upande wa JFM pamoja na umuhimu wake katika kuhifadhi misitu kumekuwa na changamoto utaratibu wa  namna ya kugawana mapato yanayotoka katika misitu inayosimamiwa kwa ubia kati ya   Serikali na wananchi na umekuwa mgumu zaidi kutumika katika misitu ambayo malengo yake ni uhifadhi tu na hairuhusiwi kuvunwa,” anasema.

Prof. Silayo anasema katika mazingira kama haya msisitizo umewekwa kuangalia fursa zingine zipatikanzao ndani ya msitu  lakini pia TFS imekuwa ikisaidia katika kubuni na kuwezesha kuanzisha  miradi mbadala kama ufugaji nyuki.